muzyka nordycka Szwecja B Benny Andersson

Benny Andersson

Benny Andersson

Benny Andersson to szwedzki instrumentalista (instrumenty klawiszowe, akordeon), wokalista, kompozytor, autor tekstów oraz producent muzyczny.

Göran Bror Benny Andersson, bo tak brzmi jego pełne nazwisko, urodził się 16 grudnia 1946 roku w Sztokholmie. Jego rodzicami byli Gösta oraz Laura (Laila) Andersson. Dwa lata po Bennym urodziła się jego siostra - Eva-Lis.

W pierwszych latach życia Benny'ego rodzina kilka razy się przeprowadzała: z przedmieścia Sztokholmu Djursholm do miasta Ekilstuna i z powrotem na przedmieścia stolicy, tym razem na wzorcowe podmiejskie osiedle Vällingby.

Zarówno ojciec Benny'ego, pracujący jako budowlaniec, jak i jego dziadek - Efraim Andersson, z zawodu stolarz - byli zapalonymi muzykami amatorami. Szczególnie dla dziadka muzyka była prawdziwym powołaniem - próbował nawet swych sił w kompozycji. Obaj - zarówno ojciec jak i dziadek - byli doskonałymi akordeonistami i naturalną koleją rzeczy nauczyli Benny'ego gry na tym instrumencie. Swój pierwszy akordeon Benny dostał kiedy miał sześć lat. Szczególnie dziadek był dobrym i cierpliwym nauczycielem i wkrótce trzy pokolenia Anderssonów zaczęły występować razem pod żartobliwą nazwą "Benny's Trio". Rodzinny repertuar obejmował zarówno szwedzkie melodie ludowe jak i popularne w owym czasie "szlagiery".

Pierwszą płytą jaką Benny miał na własność była sentymentalna ballada "Du Bist Musik" wykonawczyni "schlager musik" Cateriny Valente, drugą - kontrastowo - "Jailhouse Rock" Elvisa Presleya. Utwór ten zafascynował Benny'ego bo był całkowicie odmienny do tego co znał do tej pory.

Kiedy Benny miał 10 lat rodzina sprezentowała mu pianino, na którym sam nauczył się grać i odtąd spędzał przy nim długie godziny.

Jako nastolatek Benny bywał często w młodzieżowym centrum Tegelhögen, gdzie odbywały się koncerty rockowe. Tutaj poznał swoją pierwszą dziewczynę, starszą od siebie o dwa lata Christine Grönvall. W wieku lat piętnastu, po skończeniu szkoły, Benny, mimo dobrych ocen, zrezygnował z dalszej nauki i idąc w ślady ojca zatrudnił się jako praktykant na budowie. Wieczorami i w weekendy grał w centrum młodzieżowym, głównie w zespole nazwanym The Gamblers. Na kilka tygodni przed swoimi szesnastymi urodzinami Benny dowiedział się, że Christina jest w ciąży a w sierpniu 1963 roku urodziło się ich pierwsze dziecko, syn Peter.

Na początku 1964 roku Benny przystąpił jako keyboardzista do rockowego zespołu o nazwie Elverkets Spelmanslag. Grupa wykonywała głównie muzykę instrumentalną i grywała na potańcówkach. W marcu 1964 roku Elverket Spelmanslag wzięli udział w konkursie młodych talentów. Wśród uczestników konkursu znajdował się zespół o nazwie The Hep Stars. Gra Benny'ego zwróciła uwagę Lennarta Heglanda, lidera The Hep Stars. Kiedy kilka miesięcy później Elverket Spelmanslag zakończyli działalność Benny postanowił wrócić do szkoły. Nauka nie trwała jednak długo bowiem w listopadzie 1964 roku The Hep Stars zaproponowali mu zastąpienie ich dotychczasowgo organisty. Benny doskonale wpasował się w dynamiczny styl zespołu i wiosną 1965 roku, już jako pełnoprawny członek The Hep Stars, wziął udział w nagraniu kilku singli, w tym przełomowej w ich karierze piosenki "Cadillac".

Repertuar The Hep Stars opierał się na coverach zagranicznych piosenek, ale wkrótce miało się to zmienić - właśnie za sprawą Benny'ego. Pierwsza piosenka jaką napisał nosiła tytuł "No Response", została wydana na singlu we wrześniu 1965 roku i odniosła spory sukces, docierając do drugiego miejsca listy bestsellerów.

Następna, znacznie lepsza, powstała po dość długiej przerwie, bo w lutym 1966 roku. Benny napisał ją z myślą o swojej nowej dziewczynie, Anne. Wydana jako singiel melodyjna "Sunny Girl" znalazła się na pierszym miejscu zarówno radiowej listy przebojów Tio i topp jak i zestawienia najlepiej sprzedających się płyt. "Sunny Girl" była bardzo ważna w życiu Benny'ego. Uwierzył wtedy w swoje możliwości kompozytorskie i zrosumiał, że właśnie tworzeniu piosenek chce poświęcić swoje życie.

W 1965 roku Benny, dzięki przypadkowemu znajomemu, został wprowadzony w świat muzyki klasycznej, który go na długo zafascynował. Wpływy muzyki klasycznej można usłyszeć w następnęj kompozycji Benny'ego - piosence "Wedding" - wydanej na singlu w maju 1966 roku. Energiczna, radosna melodia utworu kontrastuje z tekstem - bardzo krytycznym w stosunku do instytucji małżeństwa, a który chyba dobrze odzwierciedlał stan ducha Benny'ego w tym czasie. Status młodzieżowych gwiazd wymagał aby - w celu utrzymania atrakcyjności w oczach nastoletnich fanek - członkowie grupy pozostawali w stanie wolnym. Musieli więc ukrywać faktycznie istniejące związki. A Benny, mimo młodego wieku, miał co ukrywać. W momencie kiedy The Hep Stars zdobyli sławę Benny i Christina byli ze sobą od trzech lat, ich syn, Peter, miał 18 miesięcy a Christina była w ciąży z drugim dzieckiem - córką Helene (Helene urodziła się 25 czerwca 1965 roku). Zimą 1965/1966 Benny poznał nową dziewczynę - Norweżkę Anne a latem 1966 roku definitywnie rozstał się z Christine.

Ważniejsza jednak niż związki uczuciowe okazała się nowo zawarta przyjaźń z innym młodym szwedzkim muzykiem - Björnem Ulvaeusem, wokalistą i gitarzystą grupy Hootenanny Singers.

Benny i Björn poznali się w czerwcu 1966 roku, szybko się zaprzyjaźnili i równie szybko nawiązali współpracę piosenkopisarską. Ich pierwszym wspólnie napisanym utworem był "Isn't It Easy To Say" (nagrany nieco później przez The Hep Stars) - piosenka nie najlepsza i sprawiająca wrażenie dosyć wymuszonej, ale i Benny i Björn byli ze współpracy zadowoleni. Obaj chcieli pisać piosenki i obaj woleli pracować z partnerem niż w pojedynkę.

Benny'ego zaczęła również interesować praca w studio nagraniowym. Często prowadziło to do konfliktów z resztą grupy gdy Benny - jedyny naprawdę zainteresowany stroną techniczną i uzyskaniem jak najlepszego brzmienia - upierał się przy swojej wersji nagrania.

Latem 1966 roku The Hep Stars założyli firmę Hep House, mającą zająć się interesami grupy a także wydawaniem płyt innych wykonawców.

2 listopada 1967 roku czasopismo "Se" opublikowało wywiad z Christiną Gronvall, ujawniający to co do tej pory było skrzętnie ukrywane - że Benny od początku kariery był w stałym związku i był ojcem dwójki dzieci.

W grudniu 1967 roku szwedzka prasa podała do wiadomości, iż członkowie The Hep Stars przez dwa lata nie płacili podatków. W czerwcu następnego roku Hep House ogłosiło bankructwo ale muzycy i tak musieli uregulować swój dług wobec fiskusa.

Problemy finansowe oraz muzyczna ewolucja grupy - od rocka i popu do muzyki schlager - wprowadzały coraz większy rozdźwiek pomiędzy członków The Hep Satars i ostatecznie w 1969 roku grupa się rozpadła.

Odtąd Benny działał jako kompozytor i producent, głównie - choć nie tylko - przy współpracy z Björnem Ulvaeusem.

Kilka piosenek Benny napisał wspólnie z Lasse Berghagenem. "Sagan om lilla Sofi" została nagrana jeszcze przez The Hep Stars a "Hej, Clown", w wykonaniu Jana Malmsjö zdobyła drugie miejsce podczas Melodifestivalen (szwedzkich eliminacji do Konkursu Eurowizji) w 1969 roku.

Wiosna 1969 roku przyniosła Benny’emu i Björnowi podwójny sukces: status przeboju osiągęła napisana przez nich a wykonywana przez Britę Borg piosenka Ljuva Sextital a także nagrany przez The Hep Stars "Speleman".

Podczas Melodifestivalen, w marcu 1969 roku, Benny po raz pierwszy spotkał startującą w konkursie z piosenką "Härlig är vår jord" młodą wokalistkę Anni-Frid Lyngstad. Do prawdziwego zawarcia znajomości doszło parę dni później, w Malmö, gdzie akurat oboje występowali - Frida z Charlie Normanem a Benny z The Hep Stars. Benny i Frida wrótce zostali parą. Łączyło ich między innymi to że, mimo młodego wieku (Benny miał 22 lata, Frida o rok więcej) mieli za sobą trwające kilka lat związki, byli już też rodzicami. I oboje opuścili swoje rodziny. "Przez pewien czas uważałem, że dla dzieci będzie najlepiej jak w ogóle nie będę ich widywać" wyznał w jednym z wywiadów Benny "Chciałem żeby mnie zapomniały i mogły mieć nowego tatę. Ale zmieniłem zdanie. Peter był na tyle duży, że mnie pamiętał i mówił o mnie. Moja była narzeczona ma nowego partnera ale Peter nie uważa go za mojego "zastępcę". Tato to tato a narzeczony mamy to narzeczony mamy".

Mniej więcej w tym samym czasie Björn spotkał Agnethę Fältskog. Obie pary zaczęły się spotykać na gruncie towarzyskim, stopniowo nawiązywali też więzi profesjonalne.

Podczas sesji nagraniowej Fridy 10 września 1969 roku Benny po raz pierwszy pełnił obowiązki jej producenta - funkcje te miał sprawować przez następne 10 lat. Frida zarejstrowała wówczas piosenkę "Peter Pan" autorstwa Björna i Benny'ego, Utwór ten jednak niczym szczególnym się nie odznaczał i wydany nieco później singiel przeszedł bez echa.

Dwa dni po sesji nagraniowej Fridy Björn i Benny zajęli się produkcją dwóch utworów popularnej piosenkarki Anny-Leny Lofgren: coveru piosenki zespołu Bee Gees "First of May" oraz kompozycji Björna "Så kom den där våren". Ta druga piosenka dostała się na listę Svensktoppen.

Stawało się jasne, że spółka autorsko-kompozytorska (oraz producencka) Benny Andersson i Björn Ulvaeus ma przed sobą przyszłość. Do właśnie takiego wniosku doszli Stig Anderson i Bengt Bernhag, współwłaściciele Polar Music. W październiku 1969 roku powstała firma Union Songs, w której udziałowcami byli Benny, Björn, Stig i Bengt. Z kolei finansami Benny'ego - który musiał spłacić zaległe podatki - zajęła się żona Stiga Andersona, Gudrun.

Jak sam Benny później przyznał kontakt ze Stigem i całą "rodziną" Sweden Music/Polar Music przyniósł mu wiele dobrego, nauczył go trzeźwego myślenia i uświadomił potrzebę organizacji.

O ile organizacyjne podwaliny pod przyszłą karierę zostały położone o tyle faktyczna sytuacja Benny'ego i Björna w tym okresie nie była nadzwyczajna. Przełom lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych był trudny dla dotychczasowych gwiazd szwedzkiego popu. Faworami publiczności cieszyły się teraz zespoły gatunku zwanego "progg" - lewicującego rocka ze szwedzkimi tekstami. Benny i Björn radzili sobie odbywając tournées po kabaretach z duetem Svenne & Lotta, zgodzili się także skomponować muzykę do erotycznego filmu "The Seduction of Inga". Wiosną 1970 roku ukazał się singiel z piosenkami "She's My Kind of Girl" oraz "Inga's Theme", jednak sam film ukazał się dopiero rok później.

W kwietniu 5 kwietnia 1970 roku, Agnetha i Björn oraz Benny i Frida udali się na wspólny urlop na Cypr. Podczas tych krótkich wakacji dwie muzyczne pary po raz pierwszy spróbowały swych sił jako kwartet. Wystąpili nawet przed publiczością - żołnierzami sił pokojowych ONZ stacjonującymi wtedy na Cyprze. Po powrocie do Szwecji Benny i Björn zakończyli współpracę z duetem Svenne i Lotta, oświadczając, że mają zamiar pracować ze swoimi narzeczonymi. Na razie jednak zdecydowali się wydać szwedzkojęzyczny album z do tej pory niewykorzystanymi piosenkami swego autorstwa, rodzaj płyty "demo" prezentującej ich talent jako twórców piosenek. Zebrane na albumie zatytułowanym Lycka a wydanym pod koniec 1970 roku, utwory reprezentowały różne style: schlager, gitarowy pop i folk. Płyta była niewątpliwym świadectwem tego, że Benny i Björn nie bardzo wiedzieli w jakim kierunku się skierować.

Największym powodzeniem cieszył się wydany w listopadzie 1970 roku singiel Hej gamle man nagrany z udziałem Agnethy i Fridy. Premiera albumu "Lycka" zbiegła się z premierą opracowanego przez Petera Himmelstranda spektaklu nowo utworzonego kwartetu nazwanego Festfolk, w skład którego weszli Agnetha, Frida, Benny i Björn. Spektakl otrzymał generalnie dobre recenzje, jednak zainteresowanie publiczności było nikłe. Po występach w Goteborgu przedstawienie było grane przez kilka tygodni w Sztokholmie, a później Festfolk udali się na krótkie tournée.

I choć ta pierwsza przymiarka do kwartetu okazała się niewypałem, czwórka muzyków nadal współpracowała ze sobą przy różnych okazjach i w różnych kombinacjach.

Po sambójstwie współwłaściciela i głównego producenta Polar Music Bengta Bernhaga w lipcu 1971 roku to Björn - a za jego wstawiennictwem również i Benny - zostali etatowymi producentami wytwórni. Wśród ich podopiecznych znaleźli się m.in. nastoletni kompozytor i wokalista Ted Gärdestad i młoda piosenkarka Lena Andersson. Dla Leny - z myślą o starcie w Melodifestivalen Benny i Björn napisali piosenkę "Säg det med en sång", która w konkursie zajęła trzecie miejsce, za to doskonale poradziła sobie na listach przebojów.

Również wiosną 1972 roku dość niespodziewanie "She's My Kind Of Girl" stała się radiowym przebojem w Japonii. Z myślą o ewentualnej karierze w tym kraju nagrane zostały trzy piosenki: "Santa Rosa", "Merry-Go-Round" oraz People Need Love. Ta ostatnia, nagrana w kwartecie z Agnethą i Anni-Frid w maju 197 roku wydana została jako singiel pod szyldem "Björn & Benny, Agnetha & Anni-Frid". Piosenka bardzo się spodobała szwedzkiej publiczności i znalazła się na radiowej liście przebojów Tio i topp.

Z japońskiej kariery Benny'ego i Björna w rezultacie nic nie wyszło. Piosenka "Merry-Go-Round" zdecydowanie się nie spodobała, nie pomógł również ich udział w zorganizowanym w listopadzie 1972 roku festiwalu piosenki w Tokio, gdzie piosenkę "Santa Rosa" zaprezentowała cała czwórka.

Od kilku miesięcy Benny i Björn pracowali nad swoim drugim albumem. Po sukcesie "People Need Love" plany zostały zmienone - zadecydowano, że zamiast drugiego albumu duetu Björn & Benny powstanie album kwartetu z udziałem Anni-Frid i Agnethy. Nagrania do albumu zaczęły się we wrześniu 1972 roku. W lutym 1973 roku kwartet wziął udział w Melodifestivalen z piosenką "Ring Ring", chwytliwą popową melodią brzmiącą bardzo nowocześnie dzięki inżynierowi dźwięku, Michaelowi Tretowowi. W rezultacie "Ring Ring" zajął w konkursie trzecie miejsce, co zespół odebrał jako porażkę, ale stał się sporym przebojem. W ten sposób ABBA - choć wtedy jeszcze nie nosząca tej nazwy - zaczęła swoją błyskotliwą karierę.

Następne lata Benny poświęcił karierze kwartetu. W ciągu ośmiu lat Benny Andersson i Björn Ulvaeus stworzyli materiał i wyprodukowali osiem albumów ABBY a głównym dostarczycielem melodii był Benny.

Jeśli chodzi o życie osobiste Benny'ego w tym okresie, przez prawie cały czas pozostawał partnerem Fridy. W 1979 roku para zdecydowała się zalegalizować swój związek, choć małżeństwo nie trwało długo. W 1980 roku Benny poznał reporterkę telewizyjną Monę Nörklit i na początku 1981 roku wystąpił o rozwód. Małżeństwo Benny'ego i Fridy zakończyło się formalnie w listopadzie 1981 roku a już kilka tygodni później Benny poślubił Monę. W styczniu następnego roku urodził się im syn, Ludvig.

Po latach "gwiazdorskiej" kariery - najpierw z The Hep Stars a potem z ABBĄ - Benny poświęcił się zasadniczo komponowaniu, co chyba odpowiadało mu bardziej niż kariera wykonawcy.

Jeszcze podczas istnienia ABBY Benny i Björn zainteresowali się formą musicalu. Pierwszym podejściem był "minimusical" "The Girl With The Golden Hair", wykonywany podczas trasy koncertowej w 1977 roku. A od początku lat osiemdziesiątych pracowali nad "politycznym" musicalem Chess (Szachy), do którego teksty napisał Tim Rice.

Album Chess ukazał się w październiku 1984 roku, a głównymi wykonawcami byli Brytyjczycy Elaine Paige, Barbara Dickson, Murray Head oraz szwedzcy wokaliści Tommy Körberg i Björn Skifs. Płyta została bardzo życzliwie przyjęta przez publiczność. Utwory "I Know Him So Well" i "One Night in Bangkok" stały się światowymi przebojami. Premiera teatralna miała miejsce w maju 1986 roku w londyńskim Prince Edward Theatre, a spektakl grany był przez prawie trzy lata. W kwietniu 1988 roku odbyła się premiera amerykańska, jednak tutaj recenzje były miażdżące i przedstawienie zostało zdjęte z afisza po zaledwie dwóch miesiącach. Później ukazały się również albumy zawierające wersję koncertową ("Chess in Concert", 1994 r.) oraz wersję szwedzkojęzyczną ("Chess på svenska", 2002 r.) musicalu.

Pod koniec lat osiemdziesiątych Benny i Björn pracowali już nad kolejnym musicalem. Za podstawę posłużyła im powieść Vilhelma Moberga "Emigranci". Musical zatytułowany Kristina från Duvemåla miał swoją premierę w październiku 1995 roku, a grany był nieprzerwanie przez prawie pięć lat.

O ile "Kristina" odniosła wielki sukces - ale tylko w Szwecji - światowym powodzeniem cieszył się musical Mamma Mia oparty na piosenkach ABBY, później również sfilmowany. Ścieżka dźwiękowa do filmu zawierała wersje piosenek ABBY w wykonaniu grających w filmie aktorów a Benny Andersson zaproszony został do współpracy przy jej stworzeniu.

Z kolei w 2013 roku Benny skomponował muzykę do szwedzkiego musicalu "Hjälp Sökes", przy stworzeniu którego pracowali również Björn, Kristina Lugn i Lars Rudolfsson.

Jak i w początkach swej kariery tak i po rozwiązaniu ABBY Benny często pracował z innymi szwedzkimi wykonawcami.

W 1985 roku ukazał się album duetu Gemini tworzonego przez Andersa i Karin Glenmarków zawierający nowe utwory autorstwa Anderssona i Ulvaeusa. Producentem albumu był Benny. Drugi album duetu, wydany w 1987 roku również zawierał piosenki napisane przez Björna i Benny'ego. Na płycie tej znalazł się również utwór samego Anderssona "Mio Min Mio" pochodzący z filmu o tym tytule (w Polsce znanym jako "Mio, mój Mio").

Jako kompozytor i producent Benny pracował również z żeńską grupą Ainbusk i wokalistką Josefin Nilsson (album "Shapes" z 1993 roku).

W 1987 roku Benny wydał swój pierwszy solowy album Klinga Mina Klockor. Był to album instrumentalny, na którym Benny wystąpił w roli akordeonisty. W nagraniach towarzyszyli mu skrzypkowie z folkowej grupy Orsa Spelmän.

Drugi solowy album ukazał się dwa lata później, a zatytułowny był November 1989.

Począwszy od 2001 roku Benny Andersson nagrywa i koncertuje z własnym zespołem - Benny Anderssons Okrester, znanym też jako BAO. W zespole grają cenieni muzycy folkowi jak bracia Moraeusowie a rolę wokalistów pełnią: odtwórczyni roli Kristiny Helen Sjöholm oraz znany z musicalu Chess Tommy Körberg a okazjonalnie również Kalle Moraeus. Jak dotąd formacja BAO wydała siedem albumów, w tym angielskojęzyczną kompilację A Story Of A Heart.

Benny Andersson i Björn Ulvaeus nadal kontynuują zapoczątkowaną w 1966 roku współpracę, pisząc piosenki dla Benny Andersson Orkester a czasem także dla innych wykonawców jak Anders Ekborg (utwór "Han som har vunnit allt" z 2007 roku), Sissela Kyle (piosenka "Jag vill bli gammal" z 2008 roku), Barbara Dickson i Anne Wood ("The Day The Wall Came Tumbling Down"). Wraz z producentem i DJ'em Timem Berglingiem znanym jako Avicii napisali piosenkę na odbywający się w 2013 w szwedzkim Malmö finał konkursu piosenki Eurowizji.

Benny Andersson zajmuje się również komponowaniem muzyki filmowej. Pierwszą próbą była ścieżka filmowa do erotycznego filmu "The Seduction Of Inga" - dla tego filmu właśnie Björn i Benny napisali i nagrali piosenkę "She's My Kind Of Girl". W 1987 roku Benny wraz z Andersem Eljasem skomponował muzykę do nakręconego na podstawie powieści Astrid Lindgren filmu "Mio, mój Mio" w reżyserii Vladimira Grammatikova. W 2000 roku powstała muzyka do filmu Roya Anderssona "Sånger från andra våningen" (polski tytuł: "Pieśni z drugiego piętra") a w 2007 roku Benny skomponował również temat przewodni do kolejnego filmu tego reżysera - "Du levande" (polski tytuł: "Do ciebie, człowieku"). W 2012 roku Benny stworzył nagrodzoną szwedzką nagrodą filmową Guldbagge muzykę do dokumentalnego filmu o Olofie Palme.

Na zakończenie można wspomnieć o tym, że syn Benny'ego ze związku z Christine Grönvall, Peter Grönvall, również zajął się muzyką popową, osiągając, wraz ze stworzonym przez siebie zespołem One More Time, pewien sukces. Wykonywana przez nich piosenka "Highland" była przebojem także poza granicami Szwecji, a utwór "Den vilda" zapewnił im udział w finale konkursu Eurowizji w 1996 roku. Piosenkarką jest również żona Petera Nanne Grönvall, była wokalistka One More Time.

alfabet artystów

# A B C D E F G H I
J K L M N O P Q R S
T U V W X Y Z Å Ä Ö