Arild Andersen

Arild Andersen to norweski kontrabasista i kompozytor jazzowy.

Urodził się 27 października w 1945 r. w miejscowości Lillestrøm w pobliżu Oslo.

Karierę muzyczną rozpoczynał jako gitarzysta, grając w latach 1961 - 63 w The Riverside Swing Group w rodzinnym Lillestrøm. Wkrótce jednak zainteresował się grą na kontrabasie. Doskonalił grę na tym instrumencie pod kierunkiem Karela Netolički; studiował także teorię muzyczną u George'a Russella, amerykańskiego muzyka mieszkającego w tym okresie w Skandynawii.

W latach 1964 - 1968 był członkiem tria pianisty Roya Hellvina, pod koniec lat sześćdziesiątych występował na wielu norweskich i zagranicznych festiwalach jazzowych, m.in. u boku Dona Cherry na Berliner Jazztage w 1968 r. (w 1969 r. ukazała się płyta z tego występu zatytułowana "Eternal Rythym").

W 1967 roku rozpoczął regularną współpracę z norweskim saksofonistą Janem Garbarkiem. W latach 1967 - 1973 Andersen był stałym członkiem zespołów Jana Garbarka, uczestnicząc w nagraniu albumów Esoterc Circle (1969 r.), Afric Pepperbird (1970 r.), Sart (1971 r.) oraz Triptykon (1973 r.). Był także kompozytorem niektórych utworów, jak "Mah-Jong", "Myb" i "Concentus" (album "Afric Pepperbird") czy "Close Enough For Jazz" (album "Sart").

Od drugiej połowy lat sześćdziesiątych Andersen współpracował z takimi artystami jak George Russell ("The Essence Of George Russell" z 1967 r.), norweska wokalistka Karin Krog (albumy "Joy" z 1968 r., "Break of Day in Molde" z 1970 r., "Different Ways Different Ways" z 1972 r., "Gershwin With Krog" z 1974 r., "Hi-Fly" z 1976 r.), poeta Jan Erik Vold (albumy "Briskeby Blues" z 1969 r., "Hav" z 1970 r., "Trikkeskinner" z 1973 r.); uczestniczył także w nagraniach płyt gitarzysty Terje Rypdala (album "Terje Rypdal" z 1971 r.), pianisty Ketila Bjørnstada ("Apning" z 1973 r.), fińskiego perkusisty Edwarda Vesali ("Nana" z 1971 r.) czy szwedzkiego pianisty Bobo Stensona ("Underwear" z 1971 r.).

Pierwsza połowa lat siedemdziesiątych była dla Andersena okresem wielkiej aktywności. Nie tylko bowiem nagrywał z muzykami skandynawskimi, ale przez jakiś czas mieszkał i pracował w Nowym Jorku, gdzie grał m.in. ze Stanem Getzem, Sonny Rollinsem i Paulem Bley.

W tym okresie Arild Andersen gościł po raz pierwszy w Polsce - na festiwalu Jazz Jamboree w 1974 r.

Począwszy od 1975 r. zaczął występować i nagrywać jako lider. Pierwszą płytę solową - Clouds In My Head - nagrał przy udziale pianisty Jona Balke, trębacza Knuta Riisnæsa i perkusisty Påla Thowsena.

Kolejne dwa albumy - Shimri z 1976 r. oraz Green Shading Into Blue z 1978 r.- zarejestrował z towarzyszeniem fińskigo saksofonisty i flecisty Juhani Aaltonena, szwedzkiego pianisty Larsa Janssona oraz Påla Thowsena.

W latach 1975 - 1981 Andersen był także członkiem kwintetu norweskiej wokalistki Radki Toneff (albumy "Winter Poem" z 1977 r., "It Don't Come Easy"z 1979 r.).

W 1981 r. ukazały się dwa firmowane przez Andersena albumy, w których liderowi towarzyszyli muzycy amerykańscy: Lifelines z udziałem - trębacza Kenny'ego Wheelera, pianisty Steve Dobrogosza i perkusisty Paula Motiana oraz Molde Concert, zarejestrowany na żywo podczas festiwalu jazzowego w norweskim Molde, gdzie z Andersenem zagrali gitarzysta Bill Frisell, pianista John Taylor i perkusista Alphonse Mouzon.

W 1982 r. Andersen, wraz z kilkoma innymi norweskimi muzykami - perkusistą Jonem Christensenem, trębaczem Nilsem Petterem Molværem, saksofonistą Tore Brunborgiem i pianistą Jonem Balke utworzył grupę od 1984 r. znaną jako Masqualero.

Grupa nagrała cztery albumy: w 1983 r. Masqualero, w 1986 r. Bande a Part, w 1987 r. Aero i w 1990 r. Re-Enter. Grupa odniosła spory sukces, trzykrotnie otrzymując nagrodę Spellemanpris (w latach 1983, 1989 i 1991), występując na licznych festiwalach i odbywając tournée, zarówno po Europie jak i Stanach Zjednoczonych.

Poza działalnością w Masqualero Andersen nagrywał także jako sideman, m.in. z norweskim pianistą Ketilem Bjørnstadem (albumy "The Shadow" i "Odyssey" z 1990 r.) i polskim trębaczem Tomaszem Stańką (płyta "Bluish" z 1991 r.).

Komponował też na zlecenie organizatorów festiwali jazzowych: np. w 1984 r. na festiwal Dølajazz stworzył "Gjennom vinterdikt og eventyr", łączący norweski folk z muzyką improwizowaną, z kolei wydane również nieco później na płycie Sagn (Mity, Legendy) powstały w 1990 r. na festiwal Vossajazz, natomiast Arv (Dziedzictwo) w 1993 r. na Bergen Music Festival.

Również w 1993 r. ukazał się album If You Look Far Enough nagrany wraz z gitarzystą Ralphem Townerem i wirtuozem instrumentów perkusyjnych Naną Vasconcelosem.

Stworzył także muzykę do przedstawienia teatralnego opartego na słynnej powieści Sigrid Undset Kristin Lavransdatter ("Krystyna, córka Lawransa").

W 1997 r. wystąpił na festiwalu w Molde ze swym własnym trio oraz saksofonistą Petterem Wettre; w tym samym roku wydał też firmowaną własnym nazwiskiem płytę Hyperborean.

Rok późnej ukazała się nagrana z udziałem dwoch innych znanych muzyków norweskich - Frode Alnæsa (gitara) i Stiana Carstensena (akordeon) płyta Sommerbrisen. Projekt był tak udany, że trio nagrało jeszcze dwa albumy poświęcone porom roku: zimową Julegløggen w 2003 r. i jesienną Høstsløv w 2006 r.

Dyskografię Arilda Andersena uzupełniają albumy nagrane przy współpracy z niemieckim trębaczem Markusem Stockhausenem (który brał już udział przy nagraniu "Hyperborean") - Kartā z 2000 r., Joyosa z 2004 r., z greckim pianistą Vassilisem Tsabropoulosem i amerykańskim perkusistą Johnem Marshallem (płyty Achirana z 2000 r. i The Triangle oraz z duńskim pianistą Carstenem Dahlem: albumy The Sign z 2002 r., Moon Water z 2004 r. W wielu z tych nagrań brał udział stały współpracownik Andersena, francuski perkusista Patrice Héral (płyty "Hyperborean", "The Sign", "Moon Water", "Joyosa").

W latach 2000 do grona współpracowników Andersena dołączyli także węgierski gitarzysta Ferenc Snétberger (albumy "Joyosa" i "Nomad" z 2005 r.), perkusista Paolo Vinaccia (płyty "Nomad", "Live at Belleville" z 2008 r.) i szkocki saksofonista Tommy Smith ("Live at Belleville" z 2008 r., "Celebration" z 2012 r., "Mira" z 2014 r.).

Andersen nadal komponował muzykę do przedstawień teatralnych: Electry Sofoklesa wystawionej z okazji Igrzysk Olimpijskich w Atenach (wersja płytowa ukazała się w 2005 r.) oraz "Off" Samuela Becketta wystawionej przez Teatr Torshov w Oslo.

Mimo wieku Andersen jest nadal bardzo aktywny, koncertuje i nagrywa: w 2008 r. ukazał się jeden z jego najlepszych albumów - Live at Belleville, nagranie z występu, podczas którego basiście towarzyszyli saksofonista Tommy Smith i perkusista Paolo Vinaccia, a w 2012 r. kolejna płyta koncertowa, Celebration.

Również z Tommy Smithem oraz perkusistą Paolo Vinaccią Andersen nagrał wydany na początki 2014 r. album zatytułowany Mira.